η οντολογία του παρατηρείν

του Humberto Maturana


...IN PROGRESS...

Τα Βιολογικά Θεμέλια της Αυτό-συνείδησης και του Φυσικού Πεδίου της Ύπαρξης. (1988)

1. Σκοπός

Σκοπός αυτού του δοκιμίου είναι να εξηγήσει τη γνώση ως βιολογικό φαινόμενο και να δείξει στη συνέχεια, πώς η γλώσσα αναδύεται και γεννά τη συνείδηση εαυτού, αποκαλύπτοντας τα οντολογικά θεμέλια του φυσικού πεδίου* της ύπαρξης ως περιοριστικού γνωστικού πεδίου. Για να το κάνω αυτό θα ξεκινήσω από δύο αναπόφευκτες εμπειρικές συνθήκες που είναι ταυτόχρονα τα προβλήματά μου και τα ερμηνευτικά μου όργανα, συγκεκριμένα:

α) ότι η γνώση, όπως φαίνεται από το γεγονός ότι οποιαδήποτε μεταβολή της βιολογίας του νευρικού μας συστήματος μεταβάλλει τις γνωστικές μας ικανότητες, είναι ένα βιολογικό φαινόμενο που πρέπει να εξηγηθεί ως τέτοιο και 

β) ότι εμείς, όπως είναι εμφανές σε αυτό το δοκίμιο, υπάρχουμε ως άνθρωποι στη γλώσσα χρησιμοποιώντας τη γλώσσα για τις εξηγήσεις μας. 

Αυτές οι δύο εμπειρικές συνθήκες είναι η αφετηρία μου γιατί πρέπει να μείνω σε αυτές σε οποιαδήποτε απόπειρα ερμηνείας. Είναι τα προβλήματά μου γιατί επιλέγω να τα εξηγήσω, και είναι τα αναπόφευκτα όργανα μου γιατί πρέπει να χρησιμοποιώ τη γνωστική λειτουργία και τη γλώσσα για να εξηγήσω τη γνώση και τη γλώσσα. Με άλλα λόγια, προτείνω να μην αποδοθούν στη γνώση και τη γλώσσα ανεξήγητες ιδιότητες, αλλά να τις θεωρήσουμε ως φαινόμενα του ανθρώπινου πεδίου εμπειριών, που αναδύονται κατά την πράξη του ζην, και ότι ως τέτοια χρήζουν εξηγήσεων ως βιολογικά φαινόμενα. Ταυτόχρονα, η πρόθεση μου είναι να χρησιμοποιήσω την κατάσταση της υπάρχουσας γλώσσας για να δείξω πώς ο φυσικός τομέας της ύπαρξης προκύπτει στη γλώσσα ως γνωστικός τομέας. Δηλαδή, προτίθεμαι να δείξω ότι ο παρατηρητής και το παρατηρείν, ως βιολογικά φαινόμενα, έχουν οντολογικώς προτεραιότητα σε σχέση με το αντικείμενο και το φυσικό πεδίο της ύπαρξης.


*πεδίο: "domain"
**οντολογία: η επιστήμη ή η μελέτη της ύπαρξης, ο κλάδος της μεταφυσικής που ασχολείται με τη φύση ή την ουσία της ύπαρξης.
***praxis, n.: πράξις, δράση, πρακτική. α) Η πρακτική ή η άσκηση ενός τεχνικού θέματος ή τέχνης ως ξεχωριστή από τη θεωρία του β) Συνήθης δράση, αποδεκτή πρακτική, συνήθεια.




Στμ δημιουργεί εαυτό. Συνεπώς, εαυτός είναι έργο της γλώσσας

2. To πρόβλημα

Θα θεωρήσω τη γνώση ως το θεμελιώδες πρόβλημα, και θα εξηγήσω τη γλώσσα κατα τη διαδικασία ερμηνείας της γνώσης. Εμείς οι άνθρωποι αξιολογούμε τη γνώση σε οποιοδήποτε πεδίο αφού προσδιορίσουμε το πεδίο με μια ερώτηση και απαιτήσουμε επαρκή συμπεριφορά ή επαρκή δράση σε αυτό το πεδίο. Εάν αυτό που παρατηρούμε ως απάντηση μας ικανοποιεί ως επαρκής συμπεριφορά ή ως επαρκής δράση στο πεδίο που καθορίζεται από την ερώτηση, την αποδεχόμαστε ως έκφραση γνώσης σε αυτό το πεδίο και λέμε ότι αυτός ή αυτή που δίνει απάντηση στο ερώτημά μας, γνωρίζει. Έτσι, εάν κάποιος ισχυρίζεται ότι ξέρει άλγεβρα - δηλαδή ότι είναι άλγεβριστής - απαιτούμε από αυτόν ή αυτήν να λειτουργήσει επαρκώς στο πεδίο που θεωρούμε ότι είναι η άλγεβρα και, εάν σύμφωνα με εμάς, αυτή ή αυτός λειτουργήσει επαρκώς σε αυτόν τo πεδίο, αποδεχόμαστε τον ισχυρισμό. Εάν η ερώτηση που κάνουμε δεν πάρει απάντηση που να θεωρούμε επαρκή συμπεριφορά η επαρκή δράση στο πεδίο που προσδιορίζει, το όν στο οποίο τέθηκε η ερώτηση (ο αλγεβριστής) αποσυντίθεται ή εξαφανίζεται, χάνει την ιδιότητα του και ο ερωτών προχωρά από κει και ύστερα σύμφωνα με την ανυπαρξία της. Σε αυτές τις συνθήκες, δεδομένου ότι η επαρκής συμπεριφορά (ή η επαρκής δράση), είναι το μόνο κριτήριο που έχουμε και μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να αξιολογήσουμε τη γνώση, θα διαλέξω την επαρκή συμπεριφορά ή επαρκή δράση σε οποιονδήποτε πεδίο ορίζεται από μια ερώτηση ως το προς ερμηνεία φαινόμενο στην ερμηνεία της γνώσης.

3. η φύση της απάντησης

Είμαι βιολόγος, και είναι από την εμπειρία μου ως βιολόγος που σε αυτό το δοκίμιο αντιμετωπίζω το φαινόμενο της γνώσης ως βιολογικό φαινόμενο. Επίσης, δεδομένου οτι ως βιολόγος είμαι επιστήμονας, ως επιστήμονας είναι που θα δώσω μια βιολογική ερμηνεία του φαινομένου της γνώσης. Για να το κάνω αυτό:

α) Θα καταστήσω σαφές τι θεωρώ επαρκή συμπεριφορά στο context αυτού που θεωρώ επιστημονική ερμηνεία (ενότητα 4), έτσι ώστε όλες οι επιπτώσεις της ερμηνείας μου να είναι σαφείς στον αναγνώστη και αυτή ή αυτός να μπορεί να γνωρίζει πότε επιτυγχάνεται

β) Θα διευκρινίσω την επιστημολογική μου θέση (2) σχετικά με την έννοια της αντικειμενικότητας (ενότητα 5), έτσι ώστε το οντολογικό status της ερμηνείας μου να είναι εμφανές

γ) θα αποσαφηνίσω τις έννοιες που θα χρησιμοποιήσω στην ερμηνεία μου δείχνοντας το πώς ανήκουν στην καθημερινή μας ζωή (ενότητα 6), έτσι ώστε να γίνει εμφανές το πώς εμείς ως ανθρώπινα όντα συμμετέχουμε στην ερμηνεία που θα δώσω

και δ) θα αποσαφηνίσω τη φύση των βιολογικών φαινομένων που εμπλέκονται στις ερμηνείες μου (ενότητα 7), έτσι ώστε να είναι εμφανές το πώς εμπλεκόμαστε ως ζωντανά συστήματα στην ερμηνεία, καθώς και στο ίδιο το φαινόμενο της γνώσης.

Τέλος, κατά τη διαδικασία ερμηνείας του φαινομένου της γνώσης ως βιολογικού φαινομένου, θα δείξω πώς οι επιστημονικές θεωρίες αναδύονται ως ελεύθερες δημιουργίες του ανθρώπινου νου, πώς εξηγούν την ανθρώπινη εμπειρία και όχι έναν ανεξάρτητο αντικειμενικό κόσμο και πώς το φυσικό πεδίο της ύπαρξης αναδύεται στην εξήγηση της πράξης του ζην του παρατηρητή ως χαρακτηριστικό της οντολογίας του παρατηρείν (τμήματα 8 έως 11).

 

 

4. το επιστημονικό πεδίο

 

4.0 Πράξη του ζην και εξηγήσεις

Βρίακουμε τους εαυτούς μας να είμαστε ανθρώπινα όντα, το εδώ και το τώρα είναι η πράξη του ζην μας, να μας συμβαίνει να είμαστε άνθρωποι, στην γλώσσα να παράγουμε γλώσσα, σε μια a priori εμπειρική κατάσταση στην οποία ό,τι είναι, ό,τι συμβαίνει, είναι και συμβαίνει σε εμάς ως μέρος της πράξης του ζην μας. Σε αυτές τις περιστάσεις, ό,τι λέμε για το πώς συμβαίνει οτιδήποτε συμβαίνει στην πράξη του ζην μας ως σχόλιο, ως αντανάκλαση, ως αναδιατύπωση, εν συντομία, ως ερμηνεία της πράξης του ζην, και ως εκ τούτου δεν αντικαθιστά ή δεν αποτελεί την πράξη του ζην που σκοπεύει να ερμηνεύσει. Έτσι, το να πούμε ότι είμαστε φτιαγμένοι από ύλη, ή να πούμε ότι είμαστε ιδέες στο μυαλό του Θεού, είναι και τα δύο εξηγήσεις αυτού που ζούμε ως εμπειρία στην ύπαρξη της ζωής, όμως ούτε η ύλη ούτε οι ιδέες στο νου του Θεού συνιστούν την εμπειρία του να είναι αυτό που πρέπει να ερμηνεύσουν. Οι ερμηνείες πραγματοποιούνται λειτουργικά σε ένα μετα-πεδίο σε σχέση με αυτό που εξηγούν. Επιπλέον, στην καθημερινή ζωή, στην πραγματική δυναμική των ανθρώπινων αλληλεπιδράσεων, μια ερμηνεία είναι πάντα μια απάντηση σε μια ερώτηση σχετικά με την προέλευση ενός δεδομένου φαινομένου, και γίνεται αποδεκτή ή απορρίπτεται από έναν ακροατή που την αποδέχεται ή την απορρίπτει ανάλογα με το αν ικανοποιεί ένα συγκεκριμένο έμμεσο ή ρητό κριτήριο αποδοχής που ορίζει, ή όχι. Επομένως, υπάρχουν τόσα διαφορετικά είδη εξηγήσεων, όσα διαφορετικά κριτήρια αποδοχής της αναδιατύπωσης του συμβάντος της ζωής των παρατηρητών που καθορίζουν οι ίδιοι οι παρατηρητές. Κατά συνέπεια, κάθε πεδίο εξηγήσεων όπως ορίζεται από ένα συγκεκριμένο κριτήριο αποδοχής, αποτελεί έναν κλειστό γνωστικό πεδίο ως πεδίο αποδεκτών δηλώσεων ενεργειών/δράσης για τους παρατηρητές που αποδέχονται αυτό το κριτήριο αποδοχής. Η επιστήμη, η σύγχρονη επιστήμη, ως γνωστικό πεδίο δεν αποτελεί εξαίρεση σε αυτό. Πράγματι, η σύγχρονη επιστήμη είναι το συγκεκριμένο γνωστικό πεδίο που παίρνει αυτό που ονομάζεται επιστημονική ερμηνεία ως κριτήριο επικύρωσης (αποδοχής) των δηλώσεων που το αφορούν/σχετίζονται με αυτό. Ας το αποσαφηνίσω .

4.1 Επιστημονικές εξηγήσεις

Οι επιστήμονες συνήθως δεν συλλογίζονται τι συνιστά επιστήμη. Ωστόσο, είναι δυνατόν από ό, τι κάνουν οι σύγχρονοι επιστήμονες να αφαιρεθεί, μια λειτουργική (και, ως εκ τούτου, εμπειρική) προδιαγραφή του τι συνιστά επιστημονική ερμηνεία ως κριτήριο επικύρωσης αυτού που ισχυρίζονται οι επιστημονικές τους δηλώσεις. Επιπλέον, είναι δυνατό να περιγραφεί αυτό το κριτήριο επικύρωσης επιστημονικών δηλώσεων ως αναδιατύπωση αυτού που συνήθως ονομάζεται επιστημονική μέθοδος.

Α. Διαφορετικοί τομείς των ανθρώπινων δραστηριοτήτων απαιτούν διαφορετικές προθέσεις. Έτσι, καθώς η πρόθεση της τέχνης είναι να δημιουργήσει μια αισθητική εμπειρία, και η πρόθεση της τεχνολογίας είναι να παραγάγει, η πρόθεση της επιστήμης είναι να εξηγήσει. Είναι επομένως, εντός του context/περιεχομένου της ερμηνείας το ότι το κριτήριο της επικύρωσης μιας επιστημονικής ερμηνείας βρίσκεται/είναι στο συνδυασμό ικανοποίησης της πράξης του ζην ενός παρατηρητή, με τέσσερεις λειτουργικές συνθήκες, μία εκ των οποίων, η πρόταση ενός ad hoc μηχανισμού που παράγει το φαινόμενο το οποίο ερμηνεύεται ως το φαινόμενο στο οποίο γίνεται μάρτυρας ο παρατηρητής στην πράξη του ζην, (είναι η επιστημονική εξήγηση.) Και, είναι στο context της εξήγησης, που πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η επιστημονική εξήγηση είναι το κριτήριο της επικύρωσης των επιστημονικών δηλώσεων. Τέλος, είναι επίσης στο context της εξήγησης που πρέπει να αναγνωριστεί ότι μια σύγχρονη/modern επιστημονική κοινότητα παρατηρητών (εφεξής καλούμενοι «τυπικοί παρατηρητές») που χρησιμοποιούν την επιστημονική εξήγηση ως κριτήριο επικύρωσης των δηλώσεών τους. Τώρα, το κριτήριο της επικύρωσης των επιστημονικών εξηγήσεων συνεπάγεται τέσσερις λειτουργικές προϋποθέσεις:

α) Ο προσδιορισμός του προς ερμηνεία φαινομένου μέσω του καθορισμού των εργασιών που πρέπει να εκτελέσει ένας «τυπικός παρατηρητής» στην πράξη του ζην προκειμένου να γινει επίσης μάρτυρας στην πράξη του ζην

β) Η πρόταση, στο domain των λειτουργικών συνοχών της πράξης του ζην ενός τυπικού παρατηρητή, ενός μηχανισμού, ενός γεννητικού* μηχανισμού, ο οποίος όταν αφεθεί να λειτουργήσει, κάνει να αναδυθεί ως συνέπεια της λειτουργίας του το προς ερμηνεία φαινόμενο, να παρακολουθείται από τον παρατηρητή και στην πράξη του ζην του. Αυτός ο παραγωγικός μηχανισμός, που συνήθως ονομάζεται επεξηγηματική υπόθεση, λαμβάνει χώρα στην πράξη του ζην του παρατηρητή σε διαφορετικό φαινομενικό domain από το φαινομενικό domain στον οποίο το φαινόμενο που πρέπει να εξηγηθεί παρατηρείται, και ο δεύτερος ως συνέπεια του πρώτου κείται/βρίσκεται σε ένα λειτουργικό Meta-domain σε σχέση με αυτό. Πράγματι, το φαινόμενο που πρέπει να εξηγηθεί και ο αρχικός μηχανισμός του λαμβάνουν χώρα σε διαφορετικούς, μη-τεμνόμενους phenomenal domains στην πράξη του ζην του παρατηρητή.

γ) Το συμπέρασμα, δηλαδή, ο υπολογισμός που συνυπάρχει με τις λειτουργικές συνέπειες της πράξης του ζην του τυπικού παρατηρητή που συνεπάγεται από το γενετικό μηχανισμό που προτείνεται στο (β), με άλλα φαινόμενα που ο τυπικός παρατηρητής πρέπει να μπορεί να παρακολουθεί στον τομέα/domain των εμπειριών ως αποτέλεσμα της λειτουργίας τέτοιων λειτουργικών συνεπειών, και του καθορισμού των ενεργειών που πρέπει αυτός ή αυτή να εκτελέσει για να το πράξει.

δ) Η πραγματική μαρτυρία, στον domain/τομέα των εμπειριών του ή της, των φαινομένων που συνάγονται στο (γ) από τον τυπικό παρατηρητή ο οποίος πραγματικά εκτελεί στην πράξη του ζην τις λειτουργίες που ορίστηκαν επίσης στο (γ).


  Εάν αυτές οι τέσσερις λειτουργικές συνθήκες ικανοποιούνται ταυτόχρονα στην πράξη του ζην του τυπικού παρατηρητή, ο αρχικός μηχανισμός που προτείνεται στο (β) γίνεται επιστημονική εξήγηση του φαινομένου που εμφανίζεται/παρουσιάζεται στο (α).  Αυτές οι τέσσερις συνθήκες λειτουργίας στην πράξη του ζην του παρατηρητή α ποτελούν το κριτήριο της επικύρωσης των επιστημονικών εξηγήσεων, και η επιστήμη (σύγχρονη επιστήμη) είναι ένας τομέας δηλώσεων που επικυρώνονται άμεσα ή έμμεσα από επιστημονικές εξηγήσεις.  Κατά συνέπεια, προκύπτει ότι δεν υπάρχουν επιστημονικές παρατηρήσεις, επιστημονικές υποθέσεις ή επιστημονικές προβλέψεις: υπάρχουν μόνο επιστημονικές εξηγήσεις και επιστημονικές δηλώσεις.  Ακολούθως ο τυπικός παρατηρητής μπορεί να κάνει επιστημονικές δηλώσεις σε οποιονδήποτε τομέα της πράξης του ζην του/της στον οποίο μπορεί να δώσει επιστημονικές εξηγήσεις.

 Β.  Σύμφωνα με το Α μια επιστημονική δήλωση είναι έγκυρη ως επιστημονική δήλωση μόνο εντός της κοινότητας των τυπικών παρατηρητών που ορίζεται ως τέτοια, επειδή μπορούν να πραγματοποιήσουν και να αποδεχτούν την επιστημονική εξήγηση ως κριτήριο επικύρωσης των δηλώσεών τους.  Αυτό καθιστά τις επιστημονικές δηλώσεις ομόφωνες δηλώσεις και την κοινότητα των τυπικών παρατηρητών ως επιστημονική κοινότητα.  Ότι κατά κύριο λόγο κάθε άνθρωπος μπορεί να ανήκει στην επιστημονική κοινότητα οφείλεται σε δύο δεδομένα της εμπειρίας: το ένα είναι ότι ως ζωντανός άνθρωπος μπορεί ένας παρατηρητής να συνειδητοποιήσει και να αποδεχτεί την επιστημονική εξήγηση ως κριτήριο επικύρωσης των δηλώσεών του/της και να γίνει τυπικός παρατηρητής, το άλλο είναι ότι το κριτήριο επικύρωσης των επιστημονικών δηλώσεων είναι το (λειτουργικό) κριτήριο της αξιολόγησης των ενεργειών και των δηλώσεων στην καθημερινή ζωή, ακόμη και αν δεν χρησιμοποιείται με την ίδια προσοχή προκειμένου να αποφευχθεί η σύγχυση των φαινομενικών τομέων.  Πράγματι, αυτά τα δύο εμπειρικά δεδομένα αποτελούν το θεμέλιο για τον ισχυρισμό των επιστημόνων ότι οι δηλώσεις τους έχουν καθολική ισχύ, αλλά αυτό που είναι ιδιαίτερο στους επιστήμονες είναι ότι προσέχουν να αποφύγουν τη σύγχυση μεταξύ πεδίων φαινομένων κατά την εφαρμογή του κριτηρίου της επικύρωσης  επιστημονικών δηλώσεων στην πράξη του ζην.

Γ. Επιστήμονες και φιλόσοφοι της επιστήμης συνήθως πιστεύουν ότι η λειτουργική αποτελεσματικότητα της επιστήμης και της τεχνολογίας αποκαλύπτει μια αντικειμενική ανεξάρτητη πραγματικότητα και ότι οι επιστημονικές δηλώσεις αποκαλύπτουν τα χαρακτηριστικά ενός ανεξάρτητου σύμπαντος, ενός αντικειμενικού κόσμου.  Ή, με άλλα λόγια, πολλοί επιστήμονες και φιλόσοφοι της επιστήμης πιστεύουν ότι χωρίς την ανεξάρτητη ύπαρξη μιας αντικειμενικής πραγματικότητας, η επιστήμη δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί.  Ωστόσο, εάν κάποιος κάνει, όπως έχω κάνει παραπάνω, μια συστατική, μία οντολογική, ανάλυση του κριτηρίου της επικύρωσης των επιστημονικών δηλώσεων, μπορεί κάποιος να δει

 ότι οι επιστημονικές εξηγήσεις δεν απαιτούν την υπόθεση της αντικειμενικότητας, επειδή οι επιστημονικές εξηγήσεις δεν εξηγούν μια ανεξάρτητη αντικειμενική πραγματικότητα.  Οι επιστημονικές εξηγήσεις εξηγούν την πράξη του ζην του παρατηρητή και το κάνουν με τις λειτουργικές συνοχές που έφερε ο παρατηρητής στην δική του/της πράξη του ζην. Αυτό είναι το γεγονός που δίνει στην επιστήμη τα βιολογικά της θεμέλια και κάνει την επιστήμη έναν γνωστικό domain/πεδίο συνδεδεμένο με τη βιολογία του παρατηρητή με χαρακτηριστικά που καθορίζονται από την οντολογία της παρατήρησης.

 4.2   Επιστήμη

 Συμπερασματικά, η λειτουργική περιγραφή αυτού που αποτελεί επιστημονική εξήγηση ως κριτήριο επικύρωσης επιστημονικών δηλώσεων, αποκαλύπτει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά των επιστημονικών δηλώσεων γενικά και της επιστήμης ως τομέα επιστημονικών δηλώσεων ειδικότερα:

 A. Οι επιστημονικές δηλώσεις είναι συναινετικές δηλώσεις που ισχύουν μόνο εντός της κοινότητας τυπικών παρατηρητών που τις δημιουργεί. και η επιστήμη ως τομέας επιστημονικών δηλώσεων δεν χρειάζεται αντικειμενική ανεξάρτητη πραγματικότητα, ούτε αποκαλύπτει κάτι τέτοιο.  Επομένως, η λειτουργική αποτελεσματικότητα της επιστήμης ως γνωστικού πεδίου/domain στηρίζεται μόνο στην λειτουργική συνοχή που λαμβάνει χώρα στην πράξη του ζην των τυπικών παρατηρητών που την δημιουργούν ως ειδικό πεδίο συναινετικών συντονισμών δράσεων στην πράξη του ζην μαζί ως επιστημονική κοινότητα.  Η επιστήμη δεν είναι ένας τρόπος να αποκαλυφθεί μια ανεξάρτητη πραγματικότητα, είναι ένας τρόπος να αναδειχθεί μία συγκεκριμένη που δεσμεύεται από τις συνθήκες που αποτελούν τον παρατηρητή ως ανθρώπινο ον.

 Β. Δεδομένου ότι τα μέλη μιας κοινότητας τυπικών παρατηρητών μπορούν να δημιουργήσουν επιστημονικές δηλώσεις σε οποιονδήποτε φαινομενικό τομέα της πράξης του ζην στην οποία μπορούν να εφαρμόσουν το κριτήριο της επικύρωσης των επιστημονικών δηλώσεων, η καθολικότητα ενός συγκεκριμένου σώματος  Οι επιστημονικές δηλώσεις εντός του ανθρώπινου τομέα θα εξαρτηθούν από την καθολικότητα στον ανθρώπινο τομέα των τυπικών παρατηρητών που μπορούν να δημιουργήσουν ένα τέτοιο σώμα επιστημονικών δηλώσεων.  Τέλος, οι επιστημονικές δηλώσεις ισχύουν μόνο εφόσον οι επιστημονικές εξηγήσεις που τις υποστηρίζουν είναι έγκυρες και αυτές ισχύουν μόνο εφόσον οι τέσσερις επιχειρησιακές προϋποθέσεις που πρέπει να ικανοποιηθούν4 στη σύνταξή τους ικανοποιούνται για όλα τα φαινόμενα που συνάγονται  στην πράξη της ζωής των τυπικών παρατηρητών στον τομέα των επιχειρησιακών συνοχών που καθορίζονται από τον προτεινόμενο γενετικό μηχανισμό.

 Γ. Λέγεται συχνά ότι οι επιστημονικές εξηγήσεις είναι

6 βασικές έννοιες

Ό,τι λέγεται, λέγεται από έναν παρατηρητή προς έναν άλλο παρατηρητή, που μπορεί να είναι ο εαυτός του/της. Δεδομένου ότι αυτή η συνθήκη είναι τόσο η εμπειρική μου αφετηρία στην πάξη του ζην, όσο και το πρόβλημά μου, θα καταστήσω σαφείς κάποιες από τις έννοιες που θα χρησιμοποιήσω ως εργαλεία για να εξηγήσω τα φαινόμενα της γνώσης και της γλώσσας και αυτό θα το κάνω αποκαλύπτοντας τις δράσεις στην πράξη του ζην που απαιτούνται όταν κάνουμε επιστήμη. Πράγματι, αποκαλύπτοντας τι κάνουμε ως παρατηρητές καθιστώ σαφή την οντολογία του παρατηρητή ως συστατική συνθήκη της ανθρώπινης κατάστασης.

6.1 Ο παρατηρητής

Παρατηρητής είναι, εν γένει, όποιο ον λειτουργεί στη γλώσσα, ή συγκεκριμένα κάθε άνθρωπινο ον, με την έννοια ότι ότι η γλώσσα ορίζει την ανθρωπότητα. Στην ατομική μας εμπειρία ως ανθρώπινα όντα, βρισκόμαστε στη γλώσσα, δεν βλέπουμε τον εαυτό μας να αναπτύσσεται σε αυτήν, είμαστε ήδη παρατηρητές με το να είμαστε στη γλώσσα, όταν ξεκινάμε ως παρατηρητές να στοχαζόμαστε για τη γλώσσα και τη συνθήκη του να είμαστε παρατηρητές. Με άλλα λόγια, ό,τι λαμβάνει χώρα στην πράξη του ζην του παρατηρητή, λαμβάνει χώρα ως διάκριση στη γλώσσα μέσω της γλώσσας(languaging) και αυτό είναι όλο που μπορεί να κάνει κανείς ως παρατηρητής 

6.2 Στοιχεία

Η βασική λειτουργία ενός παρατηρητή στην πράξη του ζην, είναι το να διακρίνει. Διακρίνοντας, ένας παρατηρητής κάνει να γεννηθεί ένα στοιχείο, μια οντότητα (μια ενότητα, ένα όλον) καθώς και το μέσον στο οποίο διακρίνεται, και όλες οι λειτουργική συνάφεια που απαιτείται ώστε να καταστεί δυνατόν να γίνει η διάκριση στην πράξη του ζην του/της.

6.3 Απλές και σύνθετες οντότητες

Ένας παρατηρητής μπορεί να διακρίνει στην πράξη του ζην δύο ειδών οντότητες, απλές και σύνθετες οντότητες. Απλή οντότητα είναι μια οντότητα που γεννάται μέσω μιας λειτουργίας διάκρισης που την συγκροτεί ως ολότητα προσδιορίζοντας τις ιδιότητές της ως συλλογή διαστάσεων αλληλεπίδρασης εντός του μέσου στο οποίο διακρίνεται. Ως εκ τούτου, μια απλή οντότητα χαρακτηρίζεται εντελώς και αποκλειστικά από τις ιδιότητες μέσω των οποίων αναδύεται στην πράξη του ζην του παρατηρητή που την διακρίνει και δεν χρειάζεται περαιτέρω εξήγηση για την προέλευση αυτών των ιδιοτήτων.